Tha Tobair Chaluim Chille – Colmcille’s Well – air a chuairteachadh le càrn mòr de chlachan. Bidh na taistealaich a bhios a’ dìreadh suas chun tobair a’ togail trì clachan nas fhaide shìos an cnoc. A h-uile turas a bhios iad a’ dol timcheall a’ chàirn bidh iad a’ tilgeil clach air. Bidh na taistealaich cuideachd ag òl às an tobair agus gu math tric a’ toirt uisge air falbh leotha.
Tha beachdan làidir aig mòran dhaoine mu chomas leigheis uisge coisrigte agus bidh luchd-tadhail gu tric a’ fàgail ofrail aig an tobair.
An dèidh tadhal air an tobair, bidh na taistealaich a’ dol sìos taobh tuath a’ ghlinne. Canar Mullach na Cainte – the Slope of Conversation ri seo. Seo an t-aon earrann den turas far am faod daoine bruidhinn.
Tha na ceanglaichean a bha ann a rèir beul-aithris eadar Calum Cille agus Gleann Chaluim Chille air am mìneachadh ann am ‘Beatha Chaluim Chille’ a sgrìobh Mànas Ò Dòmhnaill ann an 1532.
Tha an leabhar ag innse mar a bha beatha agus naomhachd Chaluim Chille air an ro-innse leis an laoch Fionn mac Cumhaill a bha ainmeil ann am beul-aithris:
Rinn Fionn mac Cumhaill ro-innse mu dheidhinn [Calum Cille] an uair a leig e air falbh a chù ainmeil Bran às dèidh fiadh aig abhainn an t-Seann Ghleann/ Senglenn [‘Old glen’] ann an tìr Cenél Conaill ris an canar san là an-diugh Gleann Chaluim Chille. Ach, cha deigheadh an cù às dèidh an fhèidh thar na h-aibhne dhan ghleann. Chuir seo iongnadh air a h-uile duine oir cha robh an cù a-riamh roimhe air beathach air an robh e an tòir a leigeil às. An uair sin, is Fionn air a lìonadh le gliocas, agus a’ bruidhinn tro spiorad fàisneachd ged nach b’ e duine creidmheach a bha ann dheth, thuirt e: ‘Bidh balach air a bhreith san tìr mu thuath agus bidh Calum Cille mar ainm air. Bidh e san deicheamh ginealach an dèidh Chormac an t-ogha aig Conn agus bidh e air a lìonadh le na gràsan agus fo dhìon an Dè a tha na Aon is na Thrì – a tha, a bha is a bhitheas. Bidh mòran mhanachainnean agus eaglaisean aige ann an Èirinn is an Alba, agus beannaichidh e an tìr bhon t-sruthan seo agus bidh e na chomraich dhan h-uile duine a thadhlas ann on seo a-mach is gu bràth. B’ ann mar urrram air a shon a rinn Bran tròcair air an fhiadh agus a dhiùlt e a dhol air a thòir thar na h-aibhne.’
