Tha a’ chlach seo sgeadaichte air a dà thaobh le pàtrain a tha co-naisgte. Is ann ann am Baile nan Deamhan/Baile na nDeamhan – village of the demons – a thug deamhain ionnsaigh air Calum Cille.

Is e Beatha Chaluim Chille a sgrìobh Mànas Ò Dòmhnaill a tha a’ toirt dhuinn na sgeulachdan a tha a’ ceangal Calum Cille ris a’ cheàrnaidh seo. Chaidh a sgrìobhadh ann an 1532, agus tharraing e ri chèile na sgeulachdan a bha air an innse mu Chalum Cille aig an àm seo. Tha leabhar Ò Dòmhnaill ag innse mar a sguab Calum Cille na deamhain a-mach à Gleann Chaluim Chille:

“An uair a bha Pàdraig air na deamhain fhuadach agus an sguabadh a-mach à Cruachan Aigle, ris an canar an-diugh Cruach Phàdraig, chaidh grunnan dhiubh gu àite ris an canar Seann Ghleann Chaluim Chille/Senglenn Colum Cille [Glencolumbkille] ann an tìr Cenél Conaill… Chruthaich iad ceò timcheall orra fhèin gus nach fhaiceadh duine an talamh fon cheò sin. Agus dh’atharraich iad abhainn a’ Ghlinne a tha gu tuath air an àite sin gu bhith t-struth theinntich gus nach fhaigheadh duine tarsainn oirre. Agus duine sam bith a bhuineadh dhan t-struth sin, gu ìre bheag no mhòr sam bith, bhàsaicheadh e sa bhad.

Dh’fhoillsich ainglean Dhè seo do Chaluim Chille agus chaidh e fhèin agus mòran dha na naoimh eile a dh’fhuadach agus a sguabadh na deamhain a-mach às an àite sin. Champaich iad ri taobh na h-aibhne theinntich a chaidh ainmeachadh cheana. Cha robh iad fada ann an sin an uair a thilg an Deamhan sleagh chuilinn thar na h-aibhne tron cheò. Mharbh e A’ Chearc/ An Cerc [literally: ‘the hen’], seirbheiseach Chaluim Chille, agus canar Srath na Circe [‘The place of Cerc’] ris an àite sin on uair sin.

Chuir seo an fhearg mhòr air Calum Cille agus fhuair e grèim air an t-sleagh a bha sin agus thilg e i air ais thar na h-aibhne. Ghèill am fearann dha mar a bha an t-sleagh a’ siubhal tron cheò, agus theich a’ cheò ron t-sleagh. Dh’fhàs an sleagh mar chraobh chuilinn far an tàinig i gu talamh agus eadhoin san là an-diugh tha i a’ fàs an sin agus bidh gu bràth tuilleadh.

An dèidh sin bheannaich Calum Cille an abhainn agus dh’fhalbh an nimh agus an draoidheachd aiste, agus chaidh e tarsainn oirre. Thug an t-aingeal clach chruinn uaine dha agus thuirt e ris a tilgeil air na deamhain gus an teicheadh iad fhèin agus an ceò roimhpe. Thuirt an t-aingeal ris cuideachd a chlag fhèin – An Dubh Duaibseach – a thilgeil orra. Rinn Calum Cille na dh’iarr an t-aingeal air agus fhuair e smachd air an fhearann air fad agus dh’fhalbh a’ cheò agus thàrr na deamhain às gu creig a-muigh sa chuan mu choinneimh an rubha a tha air taobh siar a’ cheàrnaidh sin. Thug e òrdan dha na deamhain a dhol dhan mhuir tron chreig air an robh iad agus a bhith mar èisg ann an sin gu bràth tuilleadh agus gun a bhith an sàs ann an obair an diabhail on sin a-mach. B’ fheudar dhaibh sin a dhèanamh air sgàth briathran Chaluim Chille. B’ urrainn do dhuine le aodach air a dhol tron toll a rinn iad sa chreig an uair a chaidh iad troimhpe sìos dhan mhuir. Agus, air eagal ’s gun itheadh duine iad, chuir Calum Cille comharra orra, a chuir iad air leth bho èisg sam bith eile, oir tha iad dearg agus dall san dàrna sùil. Bidh iasgairean tric gan glacadh san là an-diugh, agus an uair a chì iad dè a tha iad air fhaighinn, bidh iad gan tilgeil air ais dhan mhuir.

An uair sin dh’iarr Calum Cille air Dia a’ chlag agus a chlach a thoirt dha air ais bhon mhuir agus nach ann a chunnaic e iad a’ tighinn thuige mar chraos deàlrach agus thuit iad sìos ri thaobh. Bheannaich Calum Cille an làrach às an do dh’fhuadaich e na deamhain agus chuir e air chois e mar chomraich on sin a-mach. Dh’fhàg e a’ chlach an sin mar am prìomh ulaidh, an sàs ann am mìorbhailean agus iongantasan. Chaidh a’ chlag sìos dhan talamh gu domhainn an uair a thuit e agus chaidh an teanga aige fhàgail ann an sin. Thuirt Calum Cille nach robh a’ chlag càil na bu mhiosa às aonais an teanga, agus nan toireadh duine eas-onair air a’ chomraich, gum bu chòir a’ chlag a chuir san toll san robh a theanga mar chomharrra air a’ mhallachd a bha air a thighinn air an duine, agus nach biodh e beò bliadhna shlàn an dèidh sin. Ach chaidh sin a dhearbhadh tric on uair sin.”