Tha Bàgh nam Martairean dìreach deas air a’ bhaile agus an làimrig. Chan eilear cinnteach mu thùs an ainm seo. Nam b’ e an t-ainm tùsail Port nam Mairtear, dh’fhaodadh gu bheil e a’ toirt tarraing air casgairt nam manach ann an aon de na creachaidhean Lochlannach san 9mh linn. No’s dòcha gur bheil am facal ‘mairtear’ mar choirbteachd de ‘martra’ no fuidheallan na naoimh, a’ comharrachadh an ama nuair a b’fheudar do fhuidheallan Chaluim Chille a bhith air an toirt air falbh airson an cumail sàbhailte. Bha pàirt mhòr aig a’ bhàgh ann an seirbhisean tiodhlacaidh a chionn ‘ s gur ann an seo a bha na cistichean-laighe gan toirt a-steach air bàta agus gan cur sìos air an Ealadh – tulach beag feurach aig cùl a bhàigh. An uair sin, bha iad air an giùlan sìos Sràid nam Marbh, a bha a’ tòiseachadh an seo, chun a’ chladh agus na h-Abaid.
Ràinig Calum Cille Eilean Ì ann am 563 an dèidh dha Doire ann an Èirinn fhàgail. A rèir beul-aithris, bha Calum Cille a’ coimhead airson àite san togadh e a mhanachainn far nach biodh e comasach dha a sheann dùthaich fhaicinn – agus sin bu choireach gun do thagh e Eilean Ì....
Bha am ‘Vallum’ no an t-Eileach a’ comharrachadh crìoch fearann manachainn Chaluim Chille air Eilean Ì. Chaidh a chruthachadh le dà bhruaich air gach taobh de chlais dhomhain. Tha an talamh a tha seo a tha nas àirde na am fearann mun cuairt 335 meatair a dh’fhaid agus 152 meatair...
Tha frith-rathad de chlachan a' ruith eadar Crois Naomh Màrtainn agus balla a' chlaidh. Is e seo an aon phìos a chithear de 'Sràid nam Marbh', slighe thaistealaich meadhan-aoiseil a bha air a chleachdadh airson giùlain tiodhlacaidh. Is e Seipeal Òdhrain an carragh-cuimhne eaglaiseil as sine air Eilean Ì, a'...
Chaidh an Eaglais Dhubh a thogail mun aon àm ris an Abaid Bheinidicteach – san 13mh linn – le Raghnall mac Shomhairle, Tighearna nan Eilean. B’ e a phiuthar Beathag a’ chiad bhana-phrìoir. Lean Beathag an Riaghailt Agaistineach. Bha aon den dà eaglais dhubh Agaistineach a bha ann an Alba...
Tha Bàgh nam Martairean dìreach deas air a’ bhaile agus an làimrig. Chan eilear cinnteach mu thùs an ainm seo. Nam b' e an t-ainm tùsail Port nam Mairtear, dh'fhaodadh gu bheil e a' toirt tarraing air casgairt nam manach ann an aon de na creachaidhean Lochlannach san 9mh linn....
Tha meadhan an eilein na àite ionaltraidh torrach ris an canar am Machair. Lean an rathad thar na machrach gus an ruig thu geata. Dìreach mus ruig thu an geata air do làimh chli chì thu cnoc beag ris an canar Cnoc nan Aingeal. A rèir Adhamhnan, a sgrìobh eachdraidh...
Thàinig Calum Cille gu Eilean Ì bho Earra-Ghàidheal ann an 563 far an robh e air a bhith a’ sireadh cead manachainn a thogail air fearann a bhuineadh don chinneadh a bha a’ riaghladh an sin – an Dàl Riata. Bho chosta Earra-Ghàidheil, is iongantach mun do sheòl e a-nall costa deas...
Chan eil air fhàgail san là an-diugh den Chobhan Chùilteach ach stèidh chlach nach eil snaighte airson bothan a bha ann an cumadh uighe agus a bhiodh air a thogail le fiodh no sgrathan. Tha an doras dhan àird an iar-dheas gus solas an là a ghlacadh. An uair a...
Bòrd na Gàidhlig
Great Glen House Leachkin Road Inverness Scotland, IV3 8NW
