Teampall agus Uaimh Cholm Cille, Ellary Caolisport

6.6 Teampall agus Uaimh Cholm Cille, Ellary

De réir an traidisiún, i bhfad níos déanaí maítear gur fhán Colmcille sa cheantar shuaimhneach seo ar bhruach Loch Caolisport ar feadh cúpla lá agus é ar a bhealach ó thuaidh as Éirinn sa bhliain 563.

Bhí cruinniú á lorg aige leis an rí áitiúil, Conall mac Comhghaill, a raibh a dhún aige thart ar 15 mhíle uaidh seo ag Dún Ad. De réir an tradisiúin, thoiligh Conall ar an chruinniú seo go bhféadfadh Colm Cille a mhainistir a thógáil in Oileán Í thógáil.

Níl an eaglais agus an uaimh ach cúpla méadar ón loch mara seo. Tá an eaglais ina fhothrach le féar agus fiaile gach áit. Tá an uaimh chóir a bheith ceilte ó radharc ar fad ar chúl na heaglais. Lean an cosán tríd an fhéar go cúl na heaglaise le teacht ar an uaimh.

Tá uaimh Cholmcille 5 mhéadar ar leithead agus 18 méadar ar doimhne, mór go leor le grúpa daoine a choinneáil.

Ar an taobh thoir tá seilf ann atá mar thaca d’altóir. Os cionn na haltóra tá cros snoite isteach sa bhalla. Tá báisín ubhach foirmithe sa charraig ina mbeadh uisce coiscrithe.

Is féidir teacht ar ofrálacha a d’fhág cuairteoirí ar an altóir. Tá sé seo ar cheann den bheagán suíomhanna sa cheantar a úsáideann oilithrigh ar an dóigh seo.

tuilleadh sonraí…

Tá seandálaithe i ndiaidh teacht ar earraí san uaimh seo a dhátaíonn siar go dtí an tréimhse Mhéisiliteach (10,000-4,500RC) – an Mheán-Chlochaois. Thángthas ar chónra chloiche agus ar dhá uaigh éadoimhne anseo chomh maith.

Is féidir cuid de na fríotha a fuarthas anseo a fheiceáil i Músaem Chille Mhàrtain.

Tá báisín cloiche ón uaimh anois in úsáid mar umar uisce choisricthe in Eaglais Paróiste Chnapadail Theas in Achadh an Chòis in aice láimhe.

Tá Eaglais Cholmcille ann ón 13ú haois ach bhí an suíomh seo in úsáid mar ionad adhartha ar feadh na gcéadta bliain roimhe sin.

Eagraíonn an eaglais paróiste áitiúil in Achadh a’ Chòis seirbhís bhliantúil ag an eaglais agus an uaimh.

Earra-Ghàidheal

6.1 Dún Ad
Sa 6ú haois ba é Dún Ad ionad cumhachta agus príomhdhún na gceannairí áitiúla – ríthe Dhál Riada. Tá an lomán creagach seo suite go hard ar Mhòine Mhor (An Caorán Mór) agus tá abhainn Ad ag sníomh a bhun. Nuair a bhain Colmcille Earra-Ghàidheal amach de chéaduair thug sé...
6.2 Taigh Tasgaidh Chille Mhàrtain
Tá Músaem Theach Chille Mhàrtain lonnaithe in iarmhansa [an pharóiste i lár shráidbhaile Chille Mhàrtain. Tá cnuasach as cuimse saibhir de 350 séadchomhartha ársa i nGleann Chille Mhàrtain. Tá siad uile le fáil faoi shé mhíle den mhúsaem. Tá stair láidir luath-Chríostaíochta ag an cheantar agus tá an-bhaint aige le...
6.3 Reilig Chille Mhàrtain
Tá níos mó ná 350 séadchomhartha ársa le fáil i nGleann Chille Mhàrtain. Tá na suíomhanna seo- ina bhfuil 150 séadchomhartha réamhstairiúil –suite laistigh de raon sé mhíle faoi shráidbhaile Chille Mhàrtain. Chomh maith leis seo bhí ról tábhachtach ag an cheantar seo in oidhreacht luath-Chríostaíochta na hAlban. B’áit cheannais...
6.4 Séipéal agus Reilig Keills
Tá Séipéal na Cille suite ar leithinis a théann síos taobh thiar de Loch Suain. Téann sé siar go dtí an 13ú haois, ach creidtear gur thosaigh daoine a adhradh ann san 8ú haois. Dála Shéipéal Chille Mhoire An Cnap trasna Loch Suain, níl aon bhaint dhíreach aige le scéal...
6.5 Séipéal Chill Mhor Knap
Tá séipéal Naomh Muire ag Cille Mhoire suite ar an taobh thoir de Loch Suain. Tá radharc glan le fáil uaidh go Ìle agus Diùra. Tógadh sa chéad leath den 13ú haois í agus tá cnuasach leac uaighe agus crosleac de chuid na meánaoise luaithe agus déanaí le fáil ann...
6.6 Teampall agus Uaimh Cholm Cille, Ellary
De réir an traidisiún, i bhfad níos déanaí maítear gur fhán Colmcille sa cheantar shuaimhneach seo ar bhruach Loch Caolisport ar feadh cúpla lá agus é ar a bhealach ó thuaidh as Éirinn sa bhliain 563. Bhí cruinniú á lorg aige leis an rí áitiúil, Conall mac Comhghaill, a raibh...
6.7 Ceann a Deas
Tá scéalta ann ina maítear gurb é Ceann Mu Dheas Chinn Tíre an chéad áit ar tháinig Colmcille i dtír in Albain. D’fhág sé Doire ar chósta thuaidh na hÉireann sa bhliain 563 le 12 chomrádaí agus deirtear gur tháinig sé i dtír anseo roimh a aghaidh a thabhairt suas...