Skip to main content
Colmcille Logo White

4.5 Tobar Cholmcille

Tá an tobar beannaithe seo ag croílár an cheiliúrtha ar an 9 Meitheamh, féile Cholmcille. Tagann mórshiúl anuas an cnoc ó Eaglais an Túir Fhada agus beannaítear an tobar. Agraíonn an sagart cosaint ar lucht leanta Cholmcille ‘a shiúlann mar ar shiúil seisean, a ghuíonn mar ar ghuigh seisean’. Líonann daoine buidéil leis an uisce lena thabhairt abhaile. Deirtear go bhfuil leigheas san uisce ar ghalair, go háirithe galair na súl.

Tá an tobar beannaithe seo ag croílár an cheiliúrtha ar an 9 Meitheamh, féile Cholmcille. Tagann mórshiúl anuas an cnoc ó Eaglais an Túir Fhada agus beannaítear an tobar. Agraíonn an sagart cosaint ar lucht leanta Cholmcille ‘a shiúlann mar ar shiúil seisean, a ghuíonn mar ar ghuigh seisean’. Líonann daoine buidéil leis an uisce lena thabhairt abhaile. Deirtear go bhfuil leigheas san uisce ar ghalair, go háirithe galair na súl.

Sa Bheatha Cholmcille ag Mánus Ó Dónaill, tugadh leanbh i láthair Cholmcille lena bhaisteadh, ach ní raibh aon uisce in aice láimhe. Mar sin, ghearr an naomh comhartha na croise ar an chloich agus tháinig tobar uisce aisti. “Coillín de chrainn darach” an chiall atá leis an fhocal Doire. Ar an 9 Meitheamh cuirtear duilleoga darach mar mhaisiú ar an tobar agus caitheann oilithrigh duilleog darach ar a gcuid éadaigh.

Sa mheánaois bhí trí thobar anseo in ómós do Cholmcille, Adhamhnán (comharba Cholmcille mar Ab ar Oileán Í agus a bheathaisnéisí), agus Naomh Martán Tours. Tá ballán a bhí anseo tráth le feiceáil ag Eaglais an Túir Fhada.

In 1897 a cuireadh an caidéal ornáideach isteach. Ag an am sin ba é an phríomhfhoinse uisce do na tithe a bhí ar shleasa an chnoic seo faoi bhallaí na cathrach.

Tá an tobar i measc tithe aon stóir i sraith ar a dtugtar Toibreacha Cholmcille. Is féidir é a bhaint amach ach dul suas na céimeanna ag taobh Áras Cholmcille. Féadann cuairteoirí chuig an tobar dul bealach Shráid Fhathna chomh maith, trí Gheata na mBúistéirí ar Shráid na hArmlainne. Is féidir dul ar ais bealach Shráid Fhathna agus Gheata na mBúisteoirí chomh maith go hArdeaglais Cholmcille nó le filleadh ar thúsphointe an turais.

  • 4.1 Port na Long (Cearnóg Halla na Cathrach)

    Sa mheánaois bhí ‘Port na Long’ san áit a bhfuil Cearnóg Halla na Cathrach anois. Ba phríomhbhealach é seo isteach sa chathair sa mheánaois. Lena chois sin ba é an tús é ag turas crábhaidh ar chuir Mánas Ó Dónaill síos air sa bhliain 1532, agus is é tús ár...

  • 4.2 Eaglais Naomh Agaistín

    Is áit álainn shuaimhneach í Eaglais Naomh Agaistín ar bhallaí na cathrach, agus ón Cháisc go deireadh mhí Mheán Fómhair osclaíonn pobal na heaglaise í le linn an lae le fáilte a chur roimh chuairteoirí. Tugann taighde sa lá atá inniu ann le fios go bhfuil Eaglais Naomh Agaistín ar...

  • 4.3 Áras Cholmcille

    Tá Áras Cholmcille ar thalamh Eaglais an Túir Fhada. Áit ar dóigh atá ann le léargas a fháil ar scéalta Cholmcille, naomhphátrún agus na cathrach. Tá taispeántais fuaime agus físe ann agus rudaí le feiceáil agus le láimhseáil, chomh maith le háiseanna do chuairteoirí, ina mesac an caifé. Dála Eaglais...

  • 4.4 Eaglais an Túir Fhada

    Tá sé ionann agus cinnte go bhfuil Eaglais an Túir Fhada (dála Eaglais Naomh Agaistín agus Áras Cholmcille) taobh istigh den talamh ar a raibh compal mhainistir Dhoire sa mheánaois. Faigheann sí a hainm ó chloigtheach a bhí anseo go dtí an 17ú haois. Bhí an cloigtheach in aice leis...

  • 4.5 Tobar Cholmcille

    Tá an tobar beannaithe seo ag croílár an cheiliúrtha ar an 9 Meitheamh, féile Cholmcille. Tagann mórshiúl anuas an cnoc ó Eaglais an Túir Fhada agus beannaítear an tobar. Agraíonn an sagart cosaint ar lucht leanta Cholmcille ‘a shiúlann mar ar shiúil seisean, a ghuíonn mar ar ghuigh seisean’. Líonann...

  • 4.6 Ardeaglais Cholm Cille

    Tógadh Ardeaglais Cholmcille, de chuid Eaglais na hÉireann idir 1628 agus 1633. Tá sé ionann agus cinnte go bhfuil sí ar an láthair, nó gar di, ar a raibh clochar Cistéirseach atá le feiceáil ar léarscáileanna timpeall 1600. Ainneoin go raibh cónaí i nDoire i bhfad siar sa stair, is...


FnaG
BnaG
Nhún na nGall
Derry City
Oideas Gael
Museum Nan Eilean
Comunn Eachdraidh Nis
Argyll Bute
colmcille
colmcille 1500

Bòrd na Gàidhlig

Great Glen House
Leachkin Road
Inverness
Scotland, IV3 8NW

(+44) 01463 225454
colmcille@gaidhlig.scot

Colmcille

Foras na Gaeilge, 2-6 Queen Street
Belfast
Northern Ireland
BT1 6ED

(+44) 028 9089 0970
colmcille@forasnagaeilge.ie

Colmcille

Foras na Gaeilge, An Chrannóg
Na Doirí Beaga
Gaoth Dobhair
Donegal, Ireland. F92 EYT3

(+353) 074 9560113
colmcille@forasnagaeilge.ie