Skip to main content
Colmcille Logo White

6.5 Séipéal Chill Mhor Knap

Tá séipéal Naomh Muire ag Cille Mhoire suite ar an taobh thoir de Loch Suain. Tá radharc glan le fáil uaidh go Ìle agus Diùra.

Tógadh sa chéad leath den 13ú haois í agus tá cnuasach leac uaighe agus crosleac de chuid na meánaoise luaithe agus déanaí le fáil ann ar ghnách leo iad a úsáid sa séipéal agus sa reilig araon.

Níl aon bhaint dáiríre ag an suíomh seo le scéal Cholmcille. Os a choinne sin, léiríonn sé oidhreacht fhada na Críostaíochta atá sa cheantar agus an deabhóid do Mhuire a bhí ag manaigh Í chomh maith. Thaistil na saoir chloiche seo a shnoigh na clocha seo as Éirinn le bheith ag saothrú ar Oileán Í.

Leis na céadta bliain, bhí daoine ina gcónaí agus ag teacht i dtír ar an fharraige – agus leath smaointe, scéalta agus clú go furasta. Ba iad na lochanna farraige agus uiscí na n-oileán thiar seo an príomhbhealach ar thaistil Colmcille, a lucht leanúna agus a chomharbaí agus iad i mbun a gcuid oibre misinéireachta.

© Margaret Harkness
© Margaret Harkness

Níor shéipéal paróiste riamh é an séipéal. Ba chuid de pharóiste Chnapadail é ina raibh an príomhshéipéal na Cille trasna na farraige ar Loch Suain.

De thaisteal bóthair tá beagnach 24 míle idir an dá áit adhartha. De thaisteal farraige, is amhlaidh gur 3 mhíle atá i gceist. Bhí an taisteal farraige i gcónaí i bhfad ní b’fhusa agus ní ba ghasta ná mar a bhí an taisteal de bhóithre faoi na compail seo.

Laistigh den séipéal tá cnuasach de chrosleaca luath-Chríostaíochta agus de leaca uaighe de chuid na meánaoise déanaí agus crosa seasta ón 14ú go 16ú haois.

Seachas an bhinn thoir, tá ballaí an tséipéil slán. Laistigh den séipéal tá cuas amháin sa bhalla thoir arb é an t-aon chuid é atá fágtha den taobh amuigh bunaidh.

Tá crosa agus leaca uaighe le fáil sa séipéal agus is amhlaidh a thánagthas ar chuid mhaith acu sa reilig anseo ag Cille Mhoire An Cnap.

Tá clocha den chineál seo le fáil i suíomhanna fud fad na Earra Gháidheal agus taobh thiar na Gàidhealtachd. Tá na cinn is sine snoite ag saoir chloiche a thaistil as Éirinn go hoileán Í sa 14ú haois chun obair a dhéanamh ar fhoirgnimh na Mainistreach.

Crochadh crosa mar chomhartha deabhóide seachas mar rianaire le haghaidh uaigheanna.

Shíntí na leaca uaighe ar bharr na huaighe. Bhaintí úsáid as gach uaigh le haghaidh roinnt glún den teaghlach céanna.

Cairéalaíodh an chloch go háitiúil – suas an bóthar idir Cille Mhoire An Cnap agus Caisleán Suain.

Tá cuid mhaith de na clocha seo snoite le siombailí Críostaíochta, patrúin theibí nó le híomhaí den saol comhaimseartha.

Tá an Laidin seo a leanas snoite ar chros Mhic a’ Mhaoilein ‘+hec est crux Alexandri Macmulen’ rud a chiallaíonn ‘Seo é cros Alasdair Mac a’ Mhaoilein’.

Ar thaobh amháin tá radharc de chéasadh agus ar an taobh eile, tá radharc d’fhiach a thaispeánann gaiscíoch lena mhadraí ag fiach fia.

Cruthaíodh an chros sa 15ú haois d’Alasdair Mac a’ Mhaoilein, an tiarna áitiúil a chónaigh i gCaisleán Suain.

  • 6.1 Dún Ad

    Sa 6ú haois ba é Dún Ad ionad cumhachta agus príomhdhún na gceannairí áitiúla – ríthe Dhál Riada. Tá an lomán creagach seo suite go hard ar Mhòine Mhor (An Caorán Mór) agus tá abhainn Ad ag sníomh a bhun. Nuair a bhain Colmcille Earra-Ghàidheal amach de chéaduair thug sé...

  • 6.2 Taigh Tasgaidh Chille Mhàrtain

    Tá Músaem Theach Chille Mhàrtain lonnaithe in iarmhansa [an pharóiste i lár shráidbhaile Chille Mhàrtain. Tá cnuasach as cuimse saibhir de 350 séadchomhartha ársa i nGleann Chille Mhàrtain. Tá siad uile le fáil faoi shé mhíle den mhúsaem. Tá stair láidir luath-Chríostaíochta ag an cheantar agus tá an-bhaint aige le...

  • 6.3 Reilig Chille Mhàrtain

    Tá níos mó ná 350 séadchomhartha ársa le fáil i nGleann Chille Mhàrtain. Tá na suíomhanna seo- ina bhfuil 150 séadchomhartha réamhstairiúil –suite laistigh de raon sé mhíle faoi shráidbhaile Chille Mhàrtain. Chomh maith leis seo bhí ról tábhachtach ag an cheantar seo in oidhreacht luath-Chríostaíochta na hAlban. B’áit cheannais...

  • 6.4 Séipéal agus Reilig Keills

    Tá Séipéal na Cille suite ar leithinis a théann síos taobh thiar de Loch Suain. Téann sé siar go dtí an 13ú haois, ach creidtear gur thosaigh daoine a adhradh ann san 8ú haois. Dála Shéipéal Chille Mhoire An Cnap trasna Loch Suain, níl aon bhaint dhíreach aige le scéal...

  • 6.5 Séipéal Chill Mhor Knap

    Tá séipéal Naomh Muire ag Cille Mhoire suite ar an taobh thoir de Loch Suain. Tá radharc glan le fáil uaidh go Ìle agus Diùra. Tógadh sa chéad leath den 13ú haois í agus tá cnuasach leac uaighe agus crosleac de chuid na meánaoise luaithe agus déanaí le fáil ann...

  • 6.6 Teampall agus Uaimh Cholm Cille, Ellary

    De réir an traidisiún, i bhfad níos déanaí maítear gur fhán Colmcille sa cheantar shuaimhneach seo ar bhruach Loch Caolisport ar feadh cúpla lá agus é ar a bhealach ó thuaidh as Éirinn sa bhliain 563. Bhí cruinniú á lorg aige leis an rí áitiúil, Conall mac Comhghaill, a raibh...

  • 6.7 Ceann a Deas

    Tá scéalta ann ina maítear gurb é Ceann Mu Dheas Chinn Tíre an chéad áit ar tháinig Colmcille i dtír in Albain. D’fhág sé Doire ar chósta thuaidh na hÉireann sa bhliain 563 le 12 chomrádaí agus deirtear gur tháinig sé i dtír anseo roimh a aghaidh a thabhairt suas...


FnaG
BnaG
Nhún na nGall
Derry City
Oideas Gael
Museum Nan Eilean
Comunn Eachdraidh Nis
Argyll Bute
colmcille
colmcille 1500

Bòrd na Gàidhlig

Great Glen House
Leachkin Road
Inverness
Scotland, IV3 8NW

(+44) 01463 225454
colmcille@gaidhlig.scot

Colmcille

Foras na Gaeilge, 2-6 Queen Street
Belfast
Northern Ireland
BT1 6ED

(+44) 028 9089 0970
colmcille@forasnagaeilge.ie

Colmcille

Foras na Gaeilge, An Chrannóg
Na Doirí Beaga
Gaoth Dobhair
Donegal, Ireland. F92 EYT3

(+353) 074 9560113
colmcille@forasnagaeilge.ie