3.3 Ráth Cnó

Deirtear gur i Ráth Cnó a chónaigh muintir Cholmcille. De réir an tseanchais thug siad uathu an talamh ina dhiaidh sin chun go dtógfaí lonnaíocht mhainistreach anseo.

Baineann oilithrigh leas as an suíomh mar thuras ina siúlann siad cosnochta idir na cúig stáisiún mharcáilte. Déanann creidmhigh an turas idir breithlá Cholmcille ar an 9ú Meitheamh agus deireadh shéasúr an turais ar an 15ú Lúnasa. Bíonn sraith paidreacha agus gníomhartha i gceist ag gach stad.

Bhí Ráth Cnó ar na stadanna ar an bhealach fhada oilithreachta mheánaoiseach a naisc roinnt suíomhanna i nGartán a raibh baint acu le luathshaol Cholmcille.

Deirtear gur Mánus Ó Dónaill a thóg an mhainistir seo sa 16ú haois.

Críochnaíodh ‘Beatha Cholm Cille’ Uí Dhónaill i 1532 agus is é is príomhfhoinse do na naisc idir Colmcille agus Gartán.

Deirtear go bhfuil dúshraith mainistreach istigh i lár na reilige.

Tá an chros chloiche seo ar cheann de dhá chros atá ar marthain go fóill ar an suíomh seo. Ceithre chros a bhíodh ann ar dtús le teorainn na lonnaíochta mainistreach anseo a léiriú.

Ba thearmann ag daoine a raibh coir curtha ina leith é an limistéar a léirigh na crosa – bhíothar in ann aire a thabhairt dóibh go sábháilte go dtí go dtionólfaí an triail acu. Dá réir sin, d’fhág an mhainistir nach bhféadfaí pionós treallach a imirt.

De réir mhuintir na háite, tá leigheas sa tobar seo, go háirithe i gcás na súl.

Gartán – Dún nGall

3.1 Lárionad Oidhreachta Cholm Cille
Tá Lárionad Oidhreachta Cholmcille suite ar bhruach Loch Gartáin ar imeall Pháirc Náisiúnta Ghleann Bheatha. I dtaispeántais sa lárionad léirítear scéal luathbhlianta Cholmcille i nGartán. Cuireann taispeántáin síos ar an luath-Chríostaíocht in Éirinn agus in Albain, agus tugann siad sonraí faoi shaol manachúil agus crábhaidh an lae inniu. Tá macasamhail Chlog Cholmcille...
3.2 Leac na Cumha
De réir an bhéaloidis is ag an leac seo a saolaíodh Colmcille dá mháthair Eithne. Tá an leac breacaithe le ‘marcanna cupáin’ beaga. Ní fios cá has ar tháinig an séadchomhartha ársa seo ach is féidir go dtéann sé siar chuig an Chré-Umhaois. Le blianta beaga anuas tá de nós...
3.3 Ráth Cnó
Deirtear gur i Ráth Cnó a chónaigh muintir Cholmcille. De réir an tseanchais thug siad uathu an talamh ina dhiaidh sin chun go dtógfaí lonnaíocht mhainistreach anseo. Baineann oilithrigh leas as an suíomh mar thuras ina siúlann siad cosnochta idir na cúig stáisiún mharcáilte. Déanann creidmhigh an turas idir breithlá...
3.4 Carraig an Dúin agus Tobar an Dúin
Anall go dtí an 16ú haois, ba í Carraig an Dúin an láthair oirnithe a bhíodh ag taoisigh Chlann Uí Dhónaill. Dhá shearmanas a bhíodh ann – deasghnáth sibhialta amháin anseo agus deasghnáth reiligiúnach amháin ag Cill Mhic Réanáin. Tá gach cosúlacht ar an scéal gur láthair dúin de chuid Chlann...
3.5 Cill Mhic Réanáin
Seo far an robhar ag ràdh a bha Calum Cille a’ fuireach còmhla ri oide Cruithneachan. Tha an làrach seo na dà phàirt – tha an taobh chlì co-cheangailte ri Calum Cille agus air an taobh cheart tha làrach eaglais on 19mh linn a bhuineadh do dh’Eaglais na h-Èireann. Bha...
3.6 Tulach Dúghlaise
Láthair mhainistreach ársa é Teampall Dubhghlaise a bhí suite ar an bhóthar as Leitir Ceanainn agus, dá réir sin, ar an phríomhbhealach ag taistealaithe a bhí ag dul tríd an cheantar. Maítear gur bhaist a athair altrama, Cruithneachán Mac Ceallacháin, Colmcille ina Chríostaí anseo sa bhliain 521. Ba nós coitianta...