Is í Doire an t-aon chathair ar Shlí Cholmcille. Bhí mainistir, a bunaíodh anseo sa 6ú haois, suite go hard ar an chnoc. Coillín de chrainn darach is ciall don logainm Doire, agus nuair a rinneadh an chéad chónaí anseo, bhí ina cnoc ina oileán faoi choillearnach agus uisce nó bogach ar gach taobh de.Tá leideanna ann go raibh dún ann ag ríthe áitiúla sular tugadh ar láimh don eaglais é.
Is beag iarsma den mhainistir atá os cionn cré sa chathair inniu, ach bhí bua aici ar ar stair na cathrach d’fhág sí mórán scéalta mar oidhreacht aici. Tá cuid mhór de na scéalta seo le fáil i mBeatha Cholmcille a scríobhadh i nGaeilge i Mainistir Dhoire sa 12ú haois. Sa 16ú céad, thiomsaigh a Mánus Ó Dónaill, Prionsa Thír Chonaill, Beatha Cholmcille úr, cnuasach níos mó arís, ar a n-áirítear scéalta ó Dhoire, Dún na nGall, cladach Loch Feabhail agus áiteanna chomh fada i gcéin le Loch Nis in Albain. Tá na scéalta seo mar chuid de shaol na cathrach ón mheánaois go dtí an lá atá inniu ann.
Deirtear gur bhunaigh Colmcille mainistir anseo sa bhliain 545. De réir na Beatha a scríobhadh anseo sa 12ú céad, ba í seo a chéad mhainistir agus an mhainistir ba mhó a raibh gean aige uirthi. Deirtear gur imigh sé as Doire in 562 le dul ar deoraíocht in Albain, mar ar bhunaigh sé mainistir mhór Oileán Í in 563. Faoin 12ú haois tugadh Doire Cholmcille a bhí ar an chathair in ómós don naomh.
Léiríonn an fhianaise scríofa is luaithe dá bhfuil ann, áfach, gurb é Fiachra mac Ciaráin, col ceathrair le Colmcille, a bhunaigh mainistir Dhoire. Bhí Doire mar chuid de familia nó de theaghlach mainistreacha a raibh baint acu le Colmcille. Sa 12ú haois ba í a bhí i gceannas ar mhainistreacha Cholmcille in Éirinn, agus aithníodh a ab ina Chomharba Cholmcille.
Tá an tslí i nDoire bunaithe ar bhealach oilithreachta ón mheánaois. Tosaíonn sí i gCearnóg Halla na Cathrach, áit a raibh Port na Long tráth, mar a dtagadh oilithrigh i dtír, agus críochnaíonn sí ag Eaglais an Túir Fhada. Sa cheantar seo a bhí an Teampall Mór. Deirtear gur casadh Críost i gcumraíocht duine déirce ar Cholmcille congarach dó seo.
Le dul ann
Leis an tseanbhealach oilithreachta a leanúint, tosaigh ag Halla na Cathrach, téigh trí Gheata na hArmlainne faoi Mhusaem an Túir, agus suas Sráid na hArmlainne i dtreo Eaglais Naomh Agaistín. Is féidir tús a chur le d’aistear ar bhruach thoir an Fheabhail, ó dhealbh Cholmcille i bPáirc Cholmcille, agus dul trasna na habhann ar Dhroichead na Síochána le dul a fhad le Cearnóg Halla na Cathrach.
Glacann sé uair an chloig an seanbhealach oilithreachta a shiúl ó Chearnóg Halla na Cathrach agus pilleadh ar ais arís. Is fiú am breise a chaitheamh ag Eaglais Naomh Agaistín ag Eaglais an Túir Fhada a, agus le dhul thart ar thaispeántais Áras Cholmcille, nó le sos a ghlacadh sa chaifé ansin. Ach turas níos faide a dhéanamh is féidir breathnú ar Ardeaglais Cholmcille agus ar Thoibreacha Cholmcille.
