4.2 Eaglais Naomh Agaistín

Is áit álainn shuaimhneach í Eaglais Naomh Agaistín ar bhallaí na cathrach, agus ón Cháisc go deireadh mhí Mheán Fómhair osclaíonn pobal na heaglaise í le linn an lae le fáilte a chur roimh chuairteoirí. Tugann taighde sa lá atá inniu ann le fios go bhfuil Eaglais Naomh Agaistín ar an láthair, nó gar di, ar a raibh an chéad eaglais de chuid na mainistreach, an dúreigléas.

Dar leis na Beathaí a scríobhadh sa 12ú haois agus sa 16ú haois, thug rí a cheantair dúchais Aodh Mac Ainmhire, talamh do Cholmcille ag Daire Calgach, mar a bhféadfadh sé mainistir a bhunú.

Le ‘saothar fhir an tsaoil’ a ghlanadh den talamh mar ullmhúchán dá mhainistir las Colmcille tine. Spréigh an tine agus dóbair gur scriosadh coillín darach. Ghuigh Colmcille leis na crainn a chosaint agus sábháladh iad.

I mBeatha Cholm Cille a scríobhadh sa mhainistir sa 12ú haois tá an dán seo a leanas:

Is aire charaim Doire
Ar a réide, ar a gloine
Ar is lomlán aingel finn
Ón chinn co n-ice ar-oile

Seo an fáth a ngráim Doire
Tá sí chomh réidh, chomh glan
Óir is lomlán d’aingeal fionn é
Ó cheann go ceann.

Téann ainm Eaglais Naomh Agaistín siar go dtí an t-am a ndeachaigh manaigh mhainistir Cholmcille isteach san Ord Agaistíneach sa 12ú haois nó sa 13ú haois. Sa 17ú haois a tógadh ar dtús an eaglais atá anois ann, ach atógadh í san 18ú haois agus sa 19ú haois.

Doire

4.1 Port na Long (Cearnóg Halla na Cathrach)
Sa mheánaois bhí ‘Port na Long’ san áit a bhfuil Cearnóg Halla na Cathrach anois. Ba phríomhbhealach é seo isteach sa chathair sa mheánaois. Lena chois sin ba é an tús é ag turas crábhaidh ar chuir Mánas Ó Dónaill síos air sa bhliain 1532, agus is é tús ár...
4.2 Eaglais Naomh Agaistín
Is áit álainn shuaimhneach í Eaglais Naomh Agaistín ar bhallaí na cathrach, agus ón Cháisc go deireadh mhí Mheán Fómhair osclaíonn pobal na heaglaise í le linn an lae le fáilte a chur roimh chuairteoirí. Tugann taighde sa lá atá inniu ann le fios go bhfuil Eaglais Naomh Agaistín ar...
4.3 Áras Cholmcille
Tá Áras Cholmcille ar thalamh Eaglais an Túir Fhada. Áit ar dóigh atá ann le léargas a fháil ar scéalta Cholmcille, naomhphátrún agus na cathrach. Tá taispeántais fuaime agus físe ann agus rudaí le feiceáil agus le láimhseáil, chomh maith le háiseanna do chuairteoirí, ina mesac an caifé. Dála Eaglais...
4.4 Eaglais an Túir Fhada
Tá sé ionann agus cinnte go bhfuil Eaglais an Túir Fhada (dála Eaglais Naomh Agaistín agus Áras Cholmcille) taobh istigh den talamh ar a raibh compal mhainistir Dhoire sa mheánaois. Faigheann sí a hainm ó chloigtheach a bhí anseo go dtí an 17ú haois. Bhí an cloigtheach in aice leis...
4.5 Tobar Cholmcille
Tá an tobar beannaithe seo ag croílár an cheiliúrtha ar an 9 Meitheamh, féile Cholmcille. Tagann mórshiúl anuas an cnoc ó Eaglais an Túir Fhada agus beannaítear an tobar. Agraíonn an sagart cosaint ar lucht leanta Cholmcille ‘a shiúlann mar ar shiúil seisean, a ghuíonn mar ar ghuigh seisean’. Líonann...
4.6 Ardeaglais Cholm Cille
Tógadh Ardeaglais Cholmcille, de chuid Eaglais na hÉireann idir 1628 agus 1633. Tá sé ionann agus cinnte go bhfuil sí ar an láthair, nó gar di, ar a raibh clochar Cistéirseach atá le feiceáil ar léarscáileanna timpeall 1600. Ainneoin go raibh cónaí i nDoire i bhfad siar sa stair, is...