Séipéal agus Reilig Keills © Ben Colburn

6.4 Séipéal agus Reilig Keills

Tá Séipéal na Cille suite ar leithinis a théann síos taobh thiar de Loch Suain. Téann sé siar go dtí an 13ú haois, ach creidtear gur thosaigh daoine a adhradh ann san 8ú haois.

Dála Shéipéal Chille Mhoire An Cnap trasna Loch Suain, níl aon bhaint dhíreach aige le scéal Cholmcille. Os a choinne sin, léiríonn sé go raibh Críostaithe ina gcónaí anseo sna céadta bliain i ndiaidh a bháis.

Tá cnuasach mór ag an séipéal seo de chlocha de chuid na meánaoise luaithe agus déanaí. Is é Cros na Cille an ceann is suntasaí, atá 2 mhéadar ar airde.

Tá amharc as cuimse álainn le feiceáil den fharraige, den loch agus d’Íle agus Diùra ón séipéal.

Tá cruth simplí dronuilleogach air, rud a fhágann go bhfuil sé an-chosúil leis na séipéil a tógadh in Iarthar na Gàidhealtachd. Bhíodh na ballaí, lasmuigh agus laistigh, cumhdaithe le rindreáil agus maisiú éigin péinteáilte, b’fhéidir.

Téann Cros na Cille siar go deireadh an 8ú nó go tús an 9ú haois, rud a léiríonn go raibh lucht adhartha na Críostaíochta ann ar an suíomh seo.

Níl an chros snoite acu ar thaobh amháin. Tá ceithre leon thart timpeall ar mhol ciorclach láir. Tá Naomh Micheál ar a bharr agus tá naomh ina shuí thíos faoi, ag barr an tseafta. Tá painéil chrosfhite mhaisiúcháin agus scrolla duilleoige thíos faoi.

Bhí Cros na Cille suite, an chéad lá riamh, ar mhala in aice leis an séipéal. Marcálann an mhacasamhail seo go bhfuil an chros suite ar an taobh thiar thuaidh den séipéal.

Tá leaca uaighe agus crosa ar taispeáint laistigh den séipéal. Tá roinnt mhaith acu snoite le patrúin mhaisiúla, le claimhte agus le siombailí a bhfuil baint acu leis na daoine a comóradh san obair chloiche.

Earra-Ghàidheal

6.1 Dún Ad
Sa 6ú haois ba é Dún Ad ionad cumhachta agus príomhdhún na gceannairí áitiúla – ríthe Dhál Riada. Tá an lomán creagach seo suite go hard ar Mhòine Mhor (An Caorán Mór) agus tá abhainn Ad ag sníomh a bhun. Nuair a bhain Colmcille Earra-Ghàidheal amach de chéaduair thug sé...
6.2 Taigh Tasgaidh Chille Mhàrtain
Tá Músaem Theach Chille Mhàrtain lonnaithe in iarmhansa [an pharóiste i lár shráidbhaile Chille Mhàrtain. Tá cnuasach as cuimse saibhir de 350 séadchomhartha ársa i nGleann Chille Mhàrtain. Tá siad uile le fáil faoi shé mhíle den mhúsaem. Tá stair láidir luath-Chríostaíochta ag an cheantar agus tá an-bhaint aige le...
6.3 Reilig Chille Mhàrtain
Tá níos mó ná 350 séadchomhartha ársa le fáil i nGleann Chille Mhàrtain. Tá na suíomhanna seo- ina bhfuil 150 séadchomhartha réamhstairiúil –suite laistigh de raon sé mhíle faoi shráidbhaile Chille Mhàrtain. Chomh maith leis seo bhí ról tábhachtach ag an cheantar seo in oidhreacht luath-Chríostaíochta na hAlban. B’áit cheannais...
6.4 Séipéal agus Reilig Keills
Tá Séipéal na Cille suite ar leithinis a théann síos taobh thiar de Loch Suain. Téann sé siar go dtí an 13ú haois, ach creidtear gur thosaigh daoine a adhradh ann san 8ú haois. Dála Shéipéal Chille Mhoire An Cnap trasna Loch Suain, níl aon bhaint dhíreach aige le scéal...
6.5 Séipéal Chill Mhor Knap
Tá séipéal Naomh Muire ag Cille Mhoire suite ar an taobh thoir de Loch Suain. Tá radharc glan le fáil uaidh go Ìle agus Diùra. Tógadh sa chéad leath den 13ú haois í agus tá cnuasach leac uaighe agus crosleac de chuid na meánaoise luaithe agus déanaí le fáil ann...
6.6 Teampall agus Uaimh Cholm Cille, Ellary
De réir an traidisiún, i bhfad níos déanaí maítear gur fhán Colmcille sa cheantar shuaimhneach seo ar bhruach Loch Caolisport ar feadh cúpla lá agus é ar a bhealach ó thuaidh as Éirinn sa bhliain 563. Bhí cruinniú á lorg aige leis an rí áitiúil, Conall mac Comhghaill, a raibh...
6.7 Ceann a Deas
Tá scéalta ann ina maítear gurb é Ceann Mu Dheas Chinn Tíre an chéad áit ar tháinig Colmcille i dtír in Albain. D’fhág sé Doire ar chósta thuaidh na hÉireann sa bhliain 563 le 12 chomrádaí agus deirtear gur tháinig sé i dtír anseo roimh a aghaidh a thabhairt suas...