Seanchas Chaluim-Chille
Tha àite air leth aig Calum-Cille ann am beul-aithris na h-Èireann agus na h-Albann. Ri linn sin, dh’iarr Foras na Gaeilge air an sgeulaiche iomraiteach Gearóidín Breathnach agus air LIGID TV Productions sreath de bhidiothan goirid a dhèanamh, Seanchas Cholmcille, mar phàirt de Cholmcille 1500. Anns gach bhidio, tha Gearóidín Breathnach a’ gabhail cuairt do dh’àite ann an Tìr Chonaill a tha co-cheangailte ris an naomh, agus bidh i ag innse sgeul agus seanchas an àite uime:
- Breith Chaluim-Chille
- Tobar Eithne, An Tearmann agus áite-breith Chaluim-Chille
- Mar a fhuair Calum-Cille ainm
- Crois Ráithe agus a’ Chrois Mhòr
- Turas agus Tobar Chaluim-Chille ann an Gartán
- Mar a fhuair Abhainn na Leanainne a h-ainm
Gheibhear fo-thiotalan airson nam bhiodiothan ann an Gaeilge na h-Èirean, ann an Gàidhlig na h-Albann agus ann am Beurla, agus faodar an coimhead gun fo-thiotalan cuideachd.
’S ann à teaghlach cliùiteach sheanchaidhean ann an Rann na Feirste, air taobh an iar Thìr Chonaill, a tha Gearóidín. Bhuannaich i dà thuras an Corn Uí Riada, a’ cho-fharpais as motha airson seinn san t-seann nós aig Oireachtas na Gaeilge, a bharrachd air an duais as motha airson seanchas. Tha an duais sin air ainmeachadh an dèidh a h-athar, Neidí Frainc Mac Grianna, a bhrosnaich a gràdh seanchais air thoiseach. Tha Gearóidín air iomadh bliadhna a chaitheamh a’ cur air adhart seanchas agus seinn san t-seann nòs am measg dhaoine òga, agus tha àite cudromach aice ann an ceòl is seanchas dùthchasach Thìr Chonaill.
Tha an ceòl leis an aithnichear an sreath a’ tighinn às an òran Ainnir Dheas na gCiabhfholt Donn (Gruagach Grinn nan Ciabhan Donn), air a sheinn le seinneadair eile à Rann na Feirste, Aodh Mac Ruairí. Tha comhairle Chaluim-Chille ga innse san rann seo, agus cluinnear an rann iomlan aig toiseach a’ chiad bhidio:
Is é ‘dúirt Colm Cille linn go hIfreann nach dtéid fial
Lucht an tsaibhris go gceileann siad a bpáirt mhór le Dia
’S nach mór an tubaiste d’aon duine a ndearnadh riamh
‘Oiread a chruinniú is a choinneodh as Parthas é.
Eadar-theangachadh:
’S e thuirt Calum-Cille rinn do dh’ifrinn nach tèid am fial
Luchd an t-saidhbhreis gun ceil iad orra am pàirt mhòr le Dia
Nach mòr an tubaist do dh’aon duine a dhèanadh riamh
Uiread a chruinneachadh ’s a chùmadh à Pàrras e.
